E-Müstahsil Makbuzu Nedir?

Defter tutan çiftçilerin veya toptancıların, tarımsal ve hayvansal ürünler karşılığında defter tutmayan çiftçilerden satın aldığı bir tür ticari belge olan E-Müstahsil makbuzu, kâğıt müstahsil makbuzuyla aynı hukuki niteliklere sahip elektronik bir belgedir. E-Müstahsil Makbuzu, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın belirlemiş olduğu standartlara uygun bir şekilde dijital ortamda oluşturulur ve aynı şekilde dijital ortamda muhafaza edilir.  Müstahsil makbuzu, E-Arşiv alt yapısıyla birebir aynıdır. Tek farkı, çiftçiye dijital çıktı verilemez, yalnızca kâğıt çıktı verilir. Bir sonraki günün bitimine kadar da T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı GİB’e raporlanır.  Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden, mal satın alımında fatura yerine geçen ticari vesika olarak kağıt ortamda Müstahsil Makbuzu düzenleyen mükellefler, E-Müstahsil Makbuzu düzenleyerek, kağıt ve dijital ortamda muhafaza edip Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)’e dijital ortamda raporlayabilmektedirler. Uygulamaya dahil olacak mükellefler içinse; e-Fatura, e-Arşiv ve e-Defter uygulamalarına dahil olma gibi bir yükümlülük söz konusu değildir.

Kağıt ortamda oluşturulan müstahsil makbuzu ile aynı özellikleri taşıyan E-Müstahsil Makbuzunun özelliklerine kısa bir göz atacak olursak: E-Müstahsil Makbuzu, işlemleri dijital ortama taşıyarak Kağıt olarak çıktı kullanılmaması sonucu kolaylık sağlar. Böylelikle arşivleme masraflarını da ortadan kaldırmış olur. Arşivleme demişken, elektronik ortamda taşınan veriler istenilen süre boyunca korunur ve bu sayede daha önceki müstahsil makbuzlarınıza kolaylıkla erişebilirsiniz. Tüm işlemlerin dijital ortamda gerçekleştirilmesini sağlayan E-Müstahsil Makbuzu kağıt tüketimini sıfırlayarak doğaya katkıda bulunur.

Müstahsil makbuzunun satıcı (üretici / çiftçi) ve alıcı (defter tutan tüccar / çiftçi / toptancı) olmak üzere iki tarafı vardır. Satıcı ticari bir belge veremediği için müstahsil makbuzunu imzalamakla yükümlüdür. Belgenin aslı onda kalır. Alıcı ise makbuzu düzenleyen taraftır.

Alıcı (Defter Tutan Çiftçi)

• Ticari belge verebilir.
• Müstahsil makbuzu düzenler.
• Makbuzun kopyasını alır.
• Satış bedelini öder.

Satıcı (Üretici Çiftçi)

• Ticari belge veremez.
• Müstahsil makbuzu imzalar.
• Makbuzun aslını alır.
• Satış bedelini alır.

E-Müstahsil Makbuzunu düzenlerken, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara uygun bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini söylemiştik. Bu kapsamda, müstahsil makbuzu üzerinde bulunması gereken bilgiler şu şekildedir:

• Malı satın alan tüccar veya çiftçinin adı, soyadı veya unvanı, vergi dairesi, vergi kimlik numarası (VKN) ve adresi
• Malı satan çiftçinin adı, soyadı, TC kimlik numarası ve ikametgah adresi
• Satın alınan malın cinsi, miktarı, bedeli, vergi ve varsa diğer kesintilerin tutarı

• Belgenin numarasının yanı sıra; tarih, saat ve dakika olarak düzenlenme zamanı

Bu maddelerin yanı sıra, düzenlenecek makbuzların elektronik ortamda sorgulanması ve doğrulanması için, belgenin üzerinde karekod veya barkod bilgisinin bulunması zorunludur. Mükellefler, zorunlu bilgilere ek olarak, ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebilir.

Son günlerde 1 milyon mükellefin e-deftere geçme zorunluluğunun ardından dijital dönüşüm hizmetlerindeki zorunluluklar bir merak konusu haline geldi.  Bu doğrultuda E-Müstahsil Makbuzu zorunlu mu? Zorunlu ise kimlere zorunlu? Gibi soruların cevabını da bu yazımızda vereceğiz. Genel tebliğin 4. maddesinin (6) fıkrasına göre:

E-Müstahsil Makbuzu zorunlu bir uygulama değildir. Müstahsil makbuzu belgesi düzenlemek zorunda olan mükellefler, ihtiyaçları dahilinde 01.01.2018 tarihi itibariyle uygulamaya dahil olmaya başlamışlardır.

Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden mal alan birinci sınıf tüccarların, 1 Temmuz 2018 tarihinden itibaren e-Müstahsil Makbuzu uygulamasına dahil olması ve bu tarihten itibaren müstahsil makbuzu belgelerini e-Müstahsil Makbuzu olarak düzenlemesi zorunlu hale getirilmiştir.

E-Müstahsilin kimlere zorunlu olduğunu artık biliyoruz. Peki başvurular nasıl yapılıyor? E-Müstahsil makbuzu uygulamasından yararlanmak isteyen mükellefler:

• Kendi bilgi işlem sistemlerini GİB sistemlerine entegre edebilir.
• efatura.gov.tr adresinde hizmete sunulan GİB Portalı aracılığıyla, uygulamanın temel fonksiyonlarını internet üzerinden kullanabilir.
• GİB tarafından onaylanan EDM Bilişim gibi özel entegratörlerin sistemleri aracılığıyla işlemlerini gerçekleştirebilir.